Saturday, September 28, 2013

મલ્ટિપ્લેક્સ : 'ધ ગૂડ રોડ' : અન્જાન રાસ્તે

Sandesh - Sanskaaar Purti - 29 Sept 2013
મલ્ટિપ્લેક્સ 
ભારતની ભેદી ઓસ્કર સિલેક્શન કમિટીએ 'ધ ગૂડ રોડ' નામની માંદલી કીડીની પીઠ પર સો મણની ગુણી લાદી દીધી છે. આ કમિટીમાં સ્થાન પામતાં મનુષ્યપ્રાણીઓ હવે ચિચિયારી પાડીને કીડીને પાનો ચડાવી રહ્યાં છેઃ ભાગ કીડી ભાગ.... દોડ, જોર લગાવ, સૌને પાછળ મૂકી દે ને વિજયી થા!

મબખ્તી તો જુઓ. આપણી ભાષામાં બનેલી 'ધ ગૂડ રોડ' નામની ફિલ્મ ભારતભરની ફિલ્મોને પાછળ રાખી ઓસ્કર સુધી પહોંચી ગઈ ને આપણે હરખ પણ કરી શકતા નથી. ગુજરાતી ભાષા કે ગુજરાત રાજ્ય સાથે સંકળાયેલી કોઈ પણ કલાકૃતિ, વ્યક્તિ કે કંઈ પણ જ્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ સુધીની મુસાફરી તય કરવામાં સફળ થાય ત્યારે ખરેખર તો આપણે ગર્વ અનુભવવાનો હોય. એને બદલે આપણા અફસોસનો પાર નથી. આપણું એક નંબરનું નપાવટ અને નાલાયક છોકરું પરીક્ષામાં ચોરી કરી કરીને જિલ્લા કક્ષાએ પહેલો નંબર લઈ આવે તો રાજી કેવી રીતે થવું? 'ધ ગૂડ રોડે' આપણી હાલત આ વંઠેલા છોકરાના પરિવારજનો જેવી વિચિત્ર કરી મૂકી છે.
પહેલો ઝટકો ત્યારે લાગ્યો હતો જ્યારે 'ધ ગૂડ રોડ' જેવી અતિ રેઢિયાળ, મહાકંગાળ અને કળાશૂન્ય ફિલ્મને નેશનલ એવોર્ડ આપી દેવામાં આવ્યો ('મલ્ટિપ્લેક્સ', ૧૪ જુલાઈ, ૨૦૧૩). અત્યાર સુધી 'ધ ગૂડ રોડ' ફક્ત એક ગુજરાતી ફિલ્મ હતી, જે ગુજરાતીઓની સુરુચિ તેમજ સેન્સિબિલિટી પર હથોડાના ઘા કરતી હતી. ઓસ્કર ૨૦૧૪ની બેસ્ટ ફોરેન લેંગ્વેજ કેટેગરી માટે ભારતની ઓફિશિયલ એન્ટ્રી બન્યા પછી 'ધ ગૂડ રોડ' ને એક રાષ્ટ્રીય કક્ષા મળી ગઈ છે. આમ તો એને નેશનલ એવોર્ડ મળ્યો ત્યારે જ રાષ્ટ્રીય કક્ષા મળી ગઈ હતી, પણ ઓસ્કર એન્ટ્રીની ઘોષણા પછી તેણે એકાએક આખા દેશનું ધ્યાન ખેંચ્યું છે. આ એ ફિલ્મ છે જેણે હવે ઓસ્કરના આંતરરાષ્ટ્રીય માહોલમાં ભારતીય સિનેમાનું પ્રતિનિધિત્વ કરવાનું છે. 'ધ ગૂડ રોડ' નામની માંદલી કીડીની પીઠ પર ભારતની ભેદી સિલેક્શન કમિટીએ સો મણની ગુણી લાદી દીધી છે. આ કમિટીમાં સ્થાન પામતાં મનુષ્યપ્રાણીઓ હવે ચિચિયારી પાડીને કીડીને પાનો ચડાવી રહ્યા છેઃ ભાગ કીડી ભાગ.... દોડ, જોર લગાવ, સૌને પાછળ મૂકી દે ને વિજયી થા!
આ વખતે આપણી પાસે ખરેખર બે જાતવાન અશ્વ હતા- 'શિપ ઓફ થિસિઅસ' અને 'ધ લન્ચબોક્સ'- જે રમરમાટ કરતા દોડીને સૌનું ધ્યાન ખેંચી શક્યા હોત. ઓસ્કરની બેસ્ટ ફોરેન લેંગ્વેજ ફિલ્મ કેટેગરીની ફાઇનલ ફાઇવમાં શોર્ટ-લિસ્ટ થવું ને પછી એવોર્ડ જીતવો એ પછીની વાત થઈ. આવું થાત કે ન થાત એ આપણે જાણતા નથી, પણ કમસે કમ એ વાતનો સંતોષ જરૂર રહેત કે આપણે આપણાથી બનતા શ્રેષ્ઠ અને બુદ્ધિગમ્ય પ્રયત્નો કરી છૂટયા.
શું છે આ ઓસ્કર સિલેક્શન કમિટી? એ ક્યાંથી પ્રગટ થઈ? સિલેક્શન કમિટીની જનક ફિલ્મ ફેડરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (એફએફઆઈ) છે. ભારતના અઢારેક હજાર નિર્માતાઓ, વીસેક હજાર ડિસ્ટ્રિબ્યૂટરો, બારેક હજાર એક્ઝિબિટરો (એટલે કે થિયેટરના માલિકો) તેમજ સ્ટુડિયો-ઓનર્સને સમાવી લેતી આ પ્રમુખ સંસ્થા છે. ભારતની ઓસ્કર એન્ટ્રી નક્કી કરતી સિલેક્શન કમિટી એપોઇન્ટ કરવાનું કામ એફએફઆઈ જ કરે છે. આ કમિટીમાં સ્થાન પામતાં મહાન સદસ્યો 'ધ ગૂડ રોડ' જોઈને ઝૂમી ઊઠયા અને પાંચ કલાક ચર્ચા કરીને એવા નિર્ણય પર પહોંચ્યા કે આ ગુજરાતી ચલચિત્રમાં તો ભારતના 'સાવ અજાણ્યા પાસા'ને ઉજાગર કરવામાં આવ્યો છે. તો 'શિપ ઓફ થિસિઅસ', 'ધ લન્ચબોક્સ', 'ભાગ મિલ્ખા ભાગ', 'ઇંગ્લિશ વિંગ્લિશ', કમલ હાસનનું 'વિશ્વરૂપમ', 'શબ્દો' (બંગાળી), 'સેલ્યુલોઇડ' (મલયાલમ) ને બીજી એકવીસ ફિલ્મોને નાખો વખારે ને પહેરાવી દો 'ધ ગૂડ રોડ'ના ગળામાં વરમાળા.

જાનમાં કોઈ જાણે નહીં ને હું વરરાજો પોતે. 'ધ ગૂડ રોડ'ની આ કરુણતા છે. બીજાં રાજ્યોની વાત જ જવા દો, કેટલા ગુજરાતીઓએ 'ધ ગૂડ રોડ' જોવાની તસ્દી લીધી છે? બાય ધ વે, ભારતનું કયું 'અજાણ્યું પાસું' જોઈને ઓસ્કર કમિટીવાળા મુગ્ધ થઈ ગયા? ફિલ્મમાં એક માથામેળ વગરનો બાળવેશ્યાઓનો ટ્રેક છે, જેને મૂળ વાર્તા સાથે કોઈ સંબંધ નથી. આ 'રિયાલિસ્ટિક' ફિલ્મમાં બતાવવામાં આવ્યું છે કે કચ્છના કોઈ હાઈ-વે પાસે ખુલ્લા મેદાનમાં રોજ રાતે વેશ્યાઓનો મેળો ભરાય છે. હજુ ઋતુકાળમાં પણ આવી ન હોય એવી દસ-બાર વર્ષની માસૂમ છોકરીઓ લાલી-લિપસ્ટિકના થથેડા કરીને એક શામિયાણા નીચે કતારમાં ગોઠવાઈ જાય. આ બધી બાળવેશ્યાઓ છે, જે મુંબઈના કમાઠીપુરાની વેશ્યાઓની જેમ ધંધો કરવા ઊભી છે. સામે ટોળાંમાં ઊભેલા પુરુષોમાંથી જેને જે છોકરી ગમી જાય તેના તરફ ઇશારો કરે એટલે દલાલ છોકરીને ઘરાકની સાથે અલગ તંબુમાં મોકલી આપે. આ છોકરીઓ દિવસે રમતી હોય ને કાનમાંથી કીડા ખરી પડે એવી ભૂંડાબોલી ગાળો બોલતી ઝઘડતી હોય. ફિલ્માં આ બધી જ ગાળો યથાતથ મૂકવામાં આવી છે.
સિલેક્શન કમિટીમાં સ્થાન પામતાં રહસ્યમય નરશ્રેષ્ઠો અને નારીરત્નો અપેક્ષા રાખીને બેઠાં છે કે ભારતનું (આમ તો ગુજરાતનું) આ 'અજાણ્યું પાસું' જોઈને ઓસ્કરની જ્યુરી આફરીન પોકારી જશે! 'સ્લમડોગ મિલિયોનેર'માં મુંબઈની ગંધાતી ઝૂંપડપટ્ટી અને મળની ટાંકીમાં ધુબાકો મારીને બહાર નીકળેલાં ટાબરિયાંને જોઈને પશ્ચિમના ઓડિયન્સને મજા પડી ગઈ હતી, એમ. એ 'પોવર્ટી પોર્ન' હતું. ભારતની કંગાલિયત જોઈને પશ્ચિમનું ઓડિયન્સ પોર્નોગ્રાફી જોઈ રહ્યા હોય તેમ ઉત્તેજિત થઈ જતું હોય તો 'ધ ગૂડ રોડ'માં તો રીતસર બાળવેશ્યાઓ દેખાડી છે. ભારતની આ ગંદી (અને ગુજરાતના સંદર્ભમાં તો બિલકુલ કપોળ કલ્પિત) તેમજ 'એક્ઝોટિક' છબિ જોઈને ગોરાઓ ગાંડા ગાંડા થઈ જશે એવું આપણી સિલેક્શન કમિટીનું વિશફુલ થિંકિંગ હશે?
'ધ ગૂડ રોડ' કે જેમાંથી સતત બેઈમાનીની વાસ આવ્યા કરે છે તે ઓસ્કર એન્ટ્રી તરીકે પસંદ થઈ તેની પાછળ આ ફિલ્મ એનએફડીસી (નેશનલ ફિલ્મ ડેવલપમેન્ટ ઓફ ઇન્ડિયા) એ બનાવી છે તે હકીકતની શી ભૂમિકા છે? એનએફડીસી પોતાની હાજરી બોલકી બનાવવા માટે ઘાંઘું થઈ ગયું છે? નેશનલ એવોર્ડ જીત્યો હોય એવી ફિલ્મ આપોઆપ ઓસ્કર એન્ટ્રી માટે વધારે લાયક બની જાય?
સવાલ હવે બાળવેશ્યાઓનાં દૃશ્યોનો પણ નથી. આ એક્ કાલ્પનિક્ ક્થા છે અને ફિલ્મ હોય, નવલક્થા હોય કે  બીજું ક્ોઈ પણ માધ્યમ હોય, ક્લાક્ાર ક્રિયેટિવ લિબર્ટી લઈને પોતાનું આગવું વિશ્ર્વ રચી જ શકે  છે. આ સ્વીકાર્ય દૃલીલ છે. ફિલ્મમેકર ધારે તો કાશ્મીરમાં રણ બતાવી શકે છે ને અમદૃાવાદૃમાં સાબરમતીને બદૃલે ઊછળતો દૃરિયો બતાવી શકે છે. ફેર ઈનફ. મુદ્દો આ છે: કાશ્મીરમાં રણ બતાવ્યા પછી અને અમદૃાવાદૃમાં દૃરિયો બતાવ્યા પછી શું સમગ્ર ફિલ્મ યા તો  ક્ૃતિ સત્ત્વશીલ બને છે? ક્ળાના માપદૃંડો પર ખરી ઊતરે છે? અભિનય, ક્થાની ગૂંથણી, પાત્રાલેખન, સંવાદૃો અને અન્ય ટેક્નિક્લ  પાસાં થકી દૃર્શક્ને કે ભાવક્ના મન-હૃદૃયને સંતોષનો અનુભવ  કરાવી શકે છે?  'ધ ગુડ રોડ'ના સંદૃર્ભમાં આનો ઉત્તર છે: ના, બિલકુલ નહીં. આ ફિલ્મ સતત એક્ અધક્ચરા, અર્ધદૃગ્ધ અને છીછરાં જોણાંની અનુભૂતિ કરાવતી રહે છે.જે ફિલ્મ પોતાનાં દૃેશની તો ઠીક્, પોતાનાં રાજ્યની સારી ફિલ્મોની સામે પર બે પગે સીધી ઊભી રહી શક્તી નથી એને ઓસ્કર સિલેકશન ક્મિટી આંતરરાષ્ટ્રીય ફિલ્મો સામે અખાડામાં ઊતારી દૃીધી છે.
 
 સી ધ ફન. ધ ગુડ રોડની પસંદૃગી બાબતે બહુ થઈ ગઈ એટલે ઓસ્કર સિલેકશન ક્મિટીના વડા ગૌતમ ઘોષે નિવેદૃન ફટકાર્યું: મને તો છેેને ધ લન્ચબોકસ જ વધારે ગમી હતી, પણ છેને...
 
 વાહ! શાબાશ, ઘોષબાબુ!
 
 ગુજરાતમાં 'ધ ગુડ રોડ' વિરુદ્ધ જે દૃેખાવો થયા તે અત્યંત મોડું છે. ફિલ્મને નેશનલ અવોર્ડ આપી દૃેવામાં આવ્યો ત્યારે, ફિલ્મને ગુજરાતમાં નામ પૂરતી તો નામ પૂરતી પણ રિલીઝ કરવામાં આવી ત્યારે બૂમરાણ કેમ ન મચાવ્યું? ભારતની ઓસ્કર એન્ટ્રી તરીકે લોક્ કરી દૃીધાં પછી વિરોધની આખી ક્વાયત અર્થહીન બની જાય છે.



ભારતની સિલેક્શન કમિટી સૌથી લાયક ફિલ્મોને અવગણીને ભળતીસળતી ફિલ્મોને ઓસ્કરમાં મોકલવા માટે આમેય બદનામ છે,તેથી 'ધ ગૂડ રોડ'ની પસંદગી બદલ આશ્ચર્ય ન થવું જોઈએ. 'કેવી રીતે જઈશ?' ફિલ્મના મેકર અભિષેક જૈન સરસ વાત કરે છે, 'ફિલ્મ સારી છે કે ખરાબ એનો જવાબ હંમેશાં વ્યક્તિગત હોવાનો. ચાલો, 'ધ ગૂડ રોડ' ફિલ્મનું સિલેક્શન થવાથી આખા ભારતના મીડિયાએ ગુજરાતી સિનેમાની નોંધ તો લીધી. ગુજરાતી ભાષામાં પણ ફિલ્મો બને છે અને તે ઓસ્કર એન્ટ્રી તરીકે સિલેક્ટ સુધ્ધાં થઈ શકે છે એવી દેશની જનતાને ખબર તો પડી. ઓસ્કરમાં ગયા પછી 'ધ ગૂડ રોડ'નું જે થાય તે, પણ આ અવેરનેસ ગુજરાતી ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રી માટે ફાયદાકારક સાબિત થશે. હવે કદાચ ગુજરાતી ફિલ્મો બનાવવા વધારે ફાઇનાન્સરો આગળ આવશે.'શ્વાસ' ઓસ્કરમાં ગઈ પછી મરાઠી ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં જીવ આવ્યો હતો, એના કાયાકલ્પની શરૂઆત થઈ હતી. 'ધ ગૂડ રોડ' ઓસ્કરમાં જવાની ઘટના ગુજરાતી ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીના કાયાકલ્પની શરૂઆત હોઈ શકે એવી ઉમ્મીદ કેમ ન રાખવી?'
બરાબર છે. આફ્ટરઓલ, ઉમ્મીદ પર તો દુનિયા કાયમ છે.
શો-સ્ટોપર
આજે સૌ કોઈ ફેસબુક અને ટ્વિટર પર એક્ટિવ છે, પણ હું આ બધાથી દૂર જ રહું છું. સોશિયલ મીડિયા પર લોકો તમારી વાહવાહી કરતા હોય ને શુભેચ્છાઓ આપતા હોય વગેરે, પણ આ બધું મને સતત બનાવટી લાગ્યા કરે છે.
- કંગના રનૌત

Friday, September 27, 2013

હૉલીવુડ હન્ડ્રેડ: વાઈલ્ડ સ્ટ્રોબેરીઝ

Mumbai Samachar - Matinee - 27 Sept 2013

હૉલીવુડ હન્ડ્રેડ: મરતાં પહેલાં જોવી પડે એવી ૧૦૦ વિદેશી ફિલ્મો 


ખુદના અતીતમાં પ્રવેશીને ઘટનાક્રમને સાક્ષી ભાવે નિહાળીએ, વહી ગયેલાં જીવનનું પૃથક્કરણ 
કરીએ તો શું થાય? શક્ય છે કે જિંદગીનાં નવાં સત્યો સુધી પહોંચી શકાય! 
‘વાઈલ્ડ સ્ટ્રોબેરીઝ’માં આ વાત અસરકારકતાથી કહેવાઈ છે.

ફિલ્મ ૪૧ - વાઈલ્ડ સ્ટ્રોબેરીઝ
                                                             


સ્વીડનના માસ્ટર ફિલ્મમેકર ઈન્ગમાર બર્ગમેન (૧૯૧૮-૨૦૦૭) આ શૃંખલામાં પહેલી વાર એન્ટ્રી લઈ રહ્યા છે. વિશ્ર્વના સર્વકાલીન શ્રેષ્ઠતમ ફિલ્મમેકર્સમાં એમનું નામ છે. વિરાટ છે એમનું કાર્યક્ષેત્ર. તેમણે સિનેમા, ટલિવિઝન અને રંગભૂમિ ત્રણેય માધ્યમોમાં ચિક્કાર કામ કર્યું છે-રાઈટર, ડિરેક્ટર અને પ્રોડ્યુસર તરીકે. તેમણે ૬૦ કરતાં વધારે ફિલ્મો અને ડોક્યુમેન્ટરી બનાવી છે. તેમણે ડિરેક્ટ કરેલાં નાટકોની સંખ્યા ૧૭૦ના આંકડાને પણ ઓળંગી જાય છે! આટલું વિપુલ સર્જન કરનાર ઈન્ગમાર બર્ગમેનની સર્વશ્રેષ્ઠ ફિલ્મોમાંની એક ‘વાઈલ્ડ સ્ટ્રોબેરીઝ’ વિશે આજે વાત કરવી છે. આ અંગ્રેજી ટાઈટલ છે. બ્લૅક-એન્ડ વ્હાઈટમાં બનેલી ફિલ્મનું સ્વિડિશ ટાઈટલ કંઈક જુદું છે.

ફિલ્મમાં શું છે?

‘વાઈલ્ડ સ્ટ્રોબેરીઝ’ ૫૬ વર્ષ પહેલાં બનેલી ફિલ્મ છે. એના નાયક પ્રોફેસર ઈસાકની ઉંમર છે ૭૮ વર્ષ. રિટાયર્ડ ફિઝિશિયન છે. વર્ષો પહેલાં સ્વીડનના ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં જનરલ પ્રેક્ટિશનર તરીકે કામ કરતા. વિધુર છે. ઉંમરને કારણે થોડા સનકી થઈ ગયા છે. યુકે યુનિવર્સિટીએ તેમને માનદ્ ડિગ્રી એનાયત કરવાની ઘોષણા કરી છે. બસ, આ ફંકશનના દિવસની સવારથી ફિલ્મનો પ્રારંભ થાય છે. ના, ફિલ્મની શરૂઆત ખરેખર તો ડીમ સિકવન્સથી થાય છે. પ્રોફેસર ઈસાક કોઈ નિર્જન શહેરની ગલીઓમાં ફરી રહ્યા છે. એમને ચિત્રવિચિત્ર વસ્તુઓ દેખાય છે. કાંટા વગરની ઘડિયાળ, કૉફિન લઈને દેમાર કરતી દોડી રહેલી સારથી વગરની ઘોડાગાડી, ફેકાઈ ગયેલાં કૉફિનમાંથી બહાર નીકળતો પ્રો. ઈસાકનો હમશકલ. આખું સપનું પ્રતિકારક છે. એનું અર્થઘટન એવું થઈ શકે કે પ્રોફેસર બહુ જ એકલવાયા માણસ છે. સમય હાથમાંથી સરકી રહ્યો છે અને મૃત્યુ સાવ સામે ઊભું છે. આખી ફિલ્મમાં પ્રતિકોની ભરમાર છે. 



પ્રો. ઈસાકની ટ્વેન્ટી ફોર-બાય-સેવન ચાકરી કરવા માટે ઘરમાં એક કરટેકર સ્ત્રી આગદા (જુલેન ક્ધિડાલ) છે. એક નંબરની ખડૂસ બાઈ છે એ પ્રોફેસર અને એની વચ્ચે કાયમ ચકમક ઝરતી રહે છે. પ્રોફેસરે એને ટપારવી પડે છે: આપણે પતિ-પત્ની નથી, યાદ રાખો. પ્રોફેસર નક્કી કરે છે કે લુન્ડ ગામે અગાઉ નક્કી કર્યા પ્રમાણે ટ્રેનમાં નહીં, બલકે રોડ રસ્તે કારમાં જવું છે. આગદા બગડે છે: તો મારે સાથે નથી આવવું! પ્રોફેસરની પુત્રવધૂ મેરીએન (ઈન્ગ્રિડ થુલીન) ઘરે રહેવા આવી છે. વર ઈવાલ્ડ સાથે એનો ઝઘડો થઈ ગયો છે. લગભગ અલગ થવાની ધાર પર પહોંચી ગયાં છે. મેરીએન પણ પ્રોફેસર સાથે કારમાં રવાના થાય છે. મેરીએનને સસરા માટે ખાસ કંઈ લાગણી નથી. એ માને છે કે બાપ-દીકરો બંને સરખા જ છે-જડ અને જક્કી.

સ્ટોકહોમથી લુન્ડ જતાં રસ્તામાં પ્રોફેસર ફંટાઈને પોતાના બાળપણના ઘર તરફ ગાડી લઈ લે છે. અહીં પહોંચતા જ યુવાવસ્થાની સ્મૃતિઓ એમને ઘેરી વળે છે. દસ-દસ પિતરાઈ ભાઈ બહેનોથી ઘર કાયમ ગાજતું રહેતું. પ્રોફેસર પહેલેથી જ બહુ સિન્સિયર અને સીધી લાઈનના. કઝિન સારા (બીબી એન્ડરસન) સાથે એનાં લગ્ન થવાનાં હતાં, પણ પ્રોફેસરનો સગો ભાઈ, જે  નઠારો અને ‘બૅડ બૉય’ હતો, એણે વચ્ચે ફાચર મારી. સારાનાં લગ્ન ભાઈ સાથે થાય છે. અને પછી તેઓ છ-છ સંતાનના મા-બાપ પણ બને છે. પ્રોફેસરના જીવનનું આ પહેલું રિજેકશન. 

ખેર, કારયાત્રા આગળ વધે છે. રસ્તામાં જાતજાતના પાત્રો મળતાં રહે છે. પ્રોફેસર સૌને લિફ્ટ આપે છે. એક યુવાન છોકરી અને બે છોકરાઓ છે. આ છોકરીનું નામ પણ સારા  છે અને એક્ટ્રેસ (બીબી એન્ડરસન) પણ એ જ છે. છોકરીને બંને યુવાન પસંદ છે. જાણે પ્રોફેસરનો ભૂતકાળ ફરી આંખો સામે ભજવાઈ રહ્યો છે. એક્સિડન્ટમાં મરતાં મરતાં માંડ બચેલું એક ઝઘડાખોર કપલ મળે છે. એકબીજાને સતત ઊતારી પાડવાની તેમની ફુલટાઈમ એક્ટિવિટી છે. મેરિએન એમની તૂ-તૂ-મૈં-મૈંથી એટલી ત્રાસી જાય છે કે બંનેને અધવચ્ચે ઊતારી દે છે. કદાચ આ પણ પ્રોફેસરના લગ્નજીવનનું જ નવું વર્ઝન છે. પ્રોફેસરે પોતાની પત્નીને કોઈકની સાથે છાનગપતિયાં કરતી પકડી પાડી હતી. આ ઘટના બની ત્યાં સુધીમાં કદાચ એ એટલા કઠોર બની ચૂક્યા હતા કે એમને કશું સ્પર્શતું જ નથી. પત્નીની બેવફાઈ પણ નહીં: આટલી જલદીથી માફી મળતાં પત્ની ગિન્નાય છે. આ તે કેવો મરદ, મારાં છિનાળાં આંખ સામે જોવા છતાંય પેટનું પાણી સુધ્ધાં હલતું નથી? 




રસ્તામાં ઘણું બધું બને છે. સસરા-વહુ વચ્ચે દિલ ખોલીને વાતો થાય છે. એ પોતાની પ્રેગ્નેન્સીની વાત પણ કરે છે. પ્રોફેસરની બુઢી મા હજુ જીવે છે. એની પણ ઉડતી મુલાકાત લેવામાં આવે છે. પ્રોફેસરને તંદ્રાવસ્થામાં જાતજાતનાં સપનાં આવે છે. લુન્ડમાં માનદ ડિગ્રી એનાયત કરવાની વિધિ તદ્ન ઔપચારિક રીતે પૂરી થાય છે. કેરટેકર આગદા સવારે બગડી હતી, પણ છતાંય એ ટ્રેનમાં પ્રોફેસરની પહેલાં પહોંચી ગઈ હતી. પેલા ત્રણેય યંગસ્ટર્સ વિદાય લે છે. ચંચળ સારા કહેતી જાય છે: પ્રોફેસર, તમને હજુય ખબર નથી પડી કે હું તમને ખૂબ પ્રેમ કરું છું! 

પ્રોફેસર રાજી થાય છે. કહે છે: હું તારી આ વાત યાદ રાખવાની કોશિશ કરીશ! દીકરા ઈવાલ્ડ અને વહુ વચ્ચે પેચ-અપ થઈ જાય છે. વહુ આવીને પ્રોફેસરને કહી જાય છે: તમારી સામે મારો કોઈ વિરોધ નથી. આઈ લાઈક યુ! પ્રોફેસરના ચહેરા પર 

સંતોષ છવાય છે. પોતે જીવનમાં સાવ એકલવાયા નથી એવો સુખદ અહેસાસ તેમને થાય છે. દિવસ પૂરો થાય છે. સાથે ફિલ્મ પણ. 

કથા પહેલાંની અને પછીની

બર્ગમેને આ ફ્લ્મિની સ્ક્રિપ્ટ હોસ્પિટલમાં બિછાના પરથી લખી હતી. એ અરસામાં બર્ગમેનની કરીયર શિખર પર હતી, પણ અંગત જીવન વેરવિખેર થઈ ચૂક્યું હતું. બબ્બે ડિવોર્સ પછી ત્રીજાં લગ્ન પણ તૂંટું તૂટું થઈ રહ્યાં   હતા. પોતાની હિરોઈન બીબી એન્ડરસન સાથેનું અફેર તૂટી ચૂક્યું હતું. મા-બાપ સાથેય બનતું નહોતું. આવી મેન્ટલ-ઈમોશનલ અવસ્થામાં બર્ગમેન એક ફિલ્મ બનાવે છે જે ક્લાસિક પૂરવાર થાય છે!

શૂટિંગમાં ઝપાટો બોલાવાવમાં આવ્યો હતો-માંડ દોઢ મહિનો! તમે ફિલ્મ જોશો તો સમજાશે કે એમાં કોઈ પ્રકારનો તામ-જામ નથી. સ્વીડનની સ્મૂધ સડકો પર કાર જેમ સડસડાટ વહેતી જાય છે, તેમ ફિલ્મ પણ ફ્લેશબેક-ફ્લેશફોર્વડમાં સરળતાથી ગતિ કરતી રહે છે. ફિલ્મ ફટાફટ પૂરી કરવાનું સૌથી મોટું કારણ તો એના હિરો હતા-વિક્ટર જોસ્ટ્રોમ, બર્ગમેન માત્ર અને માત્ર વિક્ટરને જ મુખ્ય પાત્રમાં લેવા માગતા હતા. મૂગી ફિલ્મોમાં કામ કરી ચુકેલા આ વયોવૃદ્ધ અદાકાર ખૂબ બધી આનાકાનીને અંતે માંડ તૈયાર થયા હતા. વિક્ટરને ડાયલોગ્ઝ યાદ ન રહેતા, મુવમેન્ટ્સ ભૂલી જતા. આવું થાય એટલે એ ચિડાઈ, ઘાંઘા થાય, તે પણ એટલી હદે કે દીવાલ સાથે માથું પછાડવા લાગે! સાંજે સાડાપાંચે એમનો વ્હિસ્કી પીવાનો ટાઈમ થઈ જાય. તેથી કોઈ પણ હિસાબે પાંચ વાગે પેક-અપ કરી દેવાનું એટલે કરી દેવાનું!



બર્ગમેનને આ ફિલ્મ બનાવવાનો વિચાર ખુદના અનુભવ પરથી આવ્યો હતો. એક વાર તેઓ સ્ટોકહોમથી બીજા કોઈ શહેર તરફ કાર ખુદ ડ્રાઈવ કરીને જઈ રહ્યા હતાં ત્યારે પ્રોફેસર ઈસાક બાર્ગની માફક પોતાના વતનનાં ઘર તરફ લટાર મારી હતી. 

દાદીમાને મળ્યા હતા. બર્ગમેનને વિચાર આવી ગયો કે જૂના ઘરમાં પગ મુકતાં જ આપણને વીસ-વીસ-ચાલીસ વર્ષ પહેલાની ઘટનાઓ દેખાવા લાગે તો? અને દરવાજામાંથી બહાર નીકળો એટલે પાછા વર્તમાનમાં પ્રવેશી જાઓ તો? બર્ગમેનને થયું એ આના પરથી તો સરસ ફિલ્મ બની શકે. ખુદના અતીતને સાક્ષીભાવે નિહાળવો, વહી ગયેલાં જીવનનું પૃથક્કરણ કરવું... શક્ય છે કે આ રીતે કદાચ નવાં સત્યો સુધી પહોંચી શકાય? બર્ગમેન આ વિચારને ખૂબ અસરકારક રીતે પડદા પર ઉતારી શક્યા છે. હવે તો ફ્લેશબેક-ફ્લેશ ફોર્વડની આ ટેક્નિક તેમજ ફિલ્મમાં વપરાયેલાં પ્રતીકો કૉમન બની ગયા છે. પણ ‘વાઈલ્ડ સ્ટ્રોબેરીઝ’ રિલીઝ થઈ ત્યારે સિનેમાની આ ભાષા સંભવત: નવી હતી.

‘વાઈલ્ડ સ્ટ્રોબેરીઝ’ વૂડી એલન અને સ્ટેન્લી ક્યુબ્રિક સહિતના દુનિયાભરના ફિલ્મમેકર્સ પર પ્રભાવ પેદા કર્યો. અહીં એકલતા, નિભ્રાન્તિ સંબંધોની ક્રૂરતા અને સાથે સાથે આશાવાદની જે રીતે વાત થઈ છે તે યુનિવર્સલ છે. આપણે સૌ એની સાથે કોઈક રીતે આઈડેન્ટિફાય કરી શકીએ છીએ. ‘વાઈલ્ડ સ્ટ્રોબેરીઝ’ આજની તારીખે પણ સંવેદનશીલ દર્શકને અપિલ કરી શકે છે તેનું આ જ કારણ છે. 

આ ફિલ્મ અમુક રીતે વર્બોઝ એટલે કે અતિ વાચાળ છે. સંબંધોની ગૂંચ પ્રસંગો થકી બહાર આવવાને બદલે ફક્ત સંવાદો થકી બહાર આવે છે. છતાંય ફિલ્મની શબ્દાળુતા ખૂંચતી નથી. ફિલ્મ ધૈર્યપૂર્વક જોજો. યુટ્યુબ પર તે આખેઆખી અવેલેબલ છે. સબટાઈટલ્સ સાથે.                                                     0 

‘વાઈલ્ડ સ્ટ્રોબેરીઝ’ ફેક્ટ ફાઈલ 


રાઈટર-ડિરેક્ટર: ઈન્ગમાર બર્ગમેન

અદાકાર: વિક્ટર જોસ્ટ્રોમ, બીબી એન્ડરસન, ઈન્ગ્રિ થુલીમ, ગનર જોમસ્ટ્રેન્ડ 


ભાષા: સ્વીડિશ


રીલીઝ ડેટ: ર૬ ડિસેમ્બર ૧૯૫૭


મહત્ત્વના અવૉર્ડ્સ: બેસ્ટ રાઈટિંગ માટે ઈન્ગમાર બર્ગમેનને ઑસ્કર નોમિનેશન

                                                                 0  0 0 0 

Wednesday, September 25, 2013

ટેક ઓફ: ... તો હું શું કરું?

Sandesh - Ardh Saptahik Purti - 25 Sept 2013

ટેક ઓફ 

અસંખ્ય વાચકો છાપાં-મેગેઝિનો ખોલીને સેક્સની સમસ્યાઓ અને અંગત જીવનની તકલીફો વિશેની કોલમ સૌથી પહેલાં વાંચે છે. કેટલાય વાચકો છાપાં-મેગેઝિનોમાં ફક્ત આ કોલમો જ વાંચે છે. કેટલાય વાચકો એવા છે જે માત્ર સવાલો વાંચે છે જવાબો કુદાવી જાય છે!

ન્ટરેસ્ટિંગ હોય છે અંગત સંબંધો અને સેક્સલાઇફને લગતી સમસ્યાઓ. શરત એટલી જ કે તે બીજાઓની હોવી જોઈએ, પોતાની નહીં. અસંખ્ય વાચકો એવા છે જે છાપાં-મેગેઝિનો ખોલીને સેક્સની સમસ્યાઓ અને અંગત જીવનની તકલીફો વિશેની કોલમ સૌથી પહેલાં વાંચે છે. કેટલાય વાચકો એવા છે જે છાપાં-મેગેઝિનોમાં ફક્ત આ કોલમો જ વાંચે છે. કેટલાય વાચકો એવા છે જે માત્ર સવાલો વાંચે છે જવાબો કુદાવી જાય છે! સત્તર-અઢાર વર્ષના છોકરાઓ જે હસ્તમૈથુન કરી કરીને થાકતા નથી, કોલેજની કન્યાઓ જેને ટેન્શન છે કે સુહાગ રાતે પોતે વર્જિન નથી એની હસબન્ડને ખબર પડી જશે, પતિદેવો જેની સેક્સ-એક્ટ પૂરી પાંત્રીસ સેકન્ડ પણ ચાલતી નથી, બે બચ્ચાંની મમ્મીઓ જે અરીસામાં ઢળી પડેલાં સ્તનોને જોઈને ડિપ્રેશનમાં સરી પડી છે, ફ્રસ્ટેડ વિધવા જે પોતાની બિલ્ડિંગમાં રહેતાં છવ્વીસ વર્ષના બેચલર સાથે ભરપૂર સેક્સ માણી લીધા પછી એઇડ્સના ડરથી થરથર કાંપી રહી છે, ૭૫ વર્ષના દાદાજી જેને એ વાતનું દુઃખ છે કે છેલ્લા એક મહિનાથી એ અઠવાડિયામાં સાતને બદલે ફક્ત ત્રણ જ વખત સંભોગ કરી શકે છે... ખરેખર રમૂજી-કરુણ હોય છે સેક્સના સવાલોની દુનિયા.
... અને સંબંધોની સમસ્યાઓ. કામ કરી કરીને તૂટી જાઉં છું પણ સાસુની કટ-કટ બંધ થતી જ નથી, માથાભારે ટીનેજ દીકરી મારું સાંભળતી નથી, પત્નીના મૃત્યુ પછી દીકરા-વહુના ભરોસે જિંદગી ઝેર થઈ ગઈ છે, ઓફિસમાં સાહેબ મારી લાચારી અને ઢીલા સ્વભાવનો ગેરલાભ ઉઠાવે છે, ભર્યુંભાદર્યું ઘર છે તોય એકલું એકલું લાગે છે, વીસ વર્ષનાં લગ્નજીવન પછી ખબર પડે છે કે પતિએ વર્ષોથી એક રખાત પાળી રાખી છે. આ સવાલો ને એના જવાબો વાચકો રસના ઘૂંટડા ભરતાં ભરતાં તલ્લીન થઈને વાંચે છે. બીજાઓની લાઇફમાં શું ચાલી રહ્યું છે તે જાણવાની ઉત્કંઠા માનવસહજ છે.ળસામાન્ય રીતે પચીસ, ત્રીસ, પાંત્રીસ સમસ્યાઓનું એક વર્તુળ છે જેમાં પ્રશ્નકર્તાઓની એકસરખી મૂંઝવણો રિપીટ થઈને ગોળ ગોળ ફર્યા કરે છે. લોકો ખરેખર બીજાઓની સમસ્યાઓ વિશે જાણીને એમાંથી કશું શીખતા નથી! દરેક પ્રશ્નકર્તાને લાગે છે કે પોતાની સમસ્યા એક્સક્લુઝિવ છે, અતિ ગંભીર છે જે અલગ રીતે પુછાવી જોઈએ અને ઉત્તરદાતાએ તેને સ્પેશિયલ એટેન્શન આપવું જોઈએ. આ કોલમ્સ સમાજનો આયનો છે. વહેતા સમયની સાથે બદલાતી જતી લાઇફસ્ટાઇલ તેમજ નીતિમૂલ્યોનું પ્રતિબિંબ એમાં ઝિલમિલાતું રહે છે.
ગુજરાતી અથવા તો રિજનલ પત્રોમાં છપાતી એડવાઇઝ કોલમ અને અંગ્રેજી પત્રોની એડવાઇઝ કોલમમાં નીતિમૂલ્યોનો ભેદ ઘણી વાર બહુ સ્પષ્ટ બની જાય છે. ડો. રાજશેખર બ્રહ્મભટ્ટ આ જ પાનાં પર સેક્સની સમસ્યાઓની કોલમમાં વાચકોને ઉત્તર આપતી વખતે નૈતિકતાના એક નિશ્ચિત સ્તર પર ઊભા હોય છે. વીસ વર્ષનો યુવક પોતાના પરિવારની પચીસ વર્ષ મોટી સ્ત્રી સાથે કે પાડોશણ સાથે સેક્સસંબંધ ધરાવતો હોય તો અંગ્રેજી છાપાંનો વિશેષજ્ઞા લખી નાખશે, 'કેરી ઓન... ફક્ત કોન્ડોમ વાપરવાનું નહીં ભૂલવાનું!' આ જ સમસ્યાનો ગુજરાતી છાપાંનો વિશેષજ્ઞા સંભવતઃ આ રીતે ઉત્તર આપશે, 'આશા રાખું કે તમે કોન્ડોમ વાપરવાનું નહીં ભૂલ્યા હો... પણ તમે શા માટે પારિવારિક સંબંધોને ને ખાસ તો તમારી લાઇફને ગૂંચવી રહ્યા છો? તમારે હમઉમ્ર યુવતીઓ સાથે અર્થપૂર્ણ સંબંધ બનાવવાની કોશિશ કરવી જોઈએ...' આ ફર્ક છે એપ્રોચનો. વિદેશી એડલ્ટ સામયિકોમાં અને તેની ભારતીય આવૃત્તિઓમાં પ્રશ્નોત્તરી વધારે તોફાની બનતી જાય છે.
The Athenian Mercury

આજે તો એફએમ રેડિયો અને ટીવી પર પણ અંગત જીવનને લગતા સવાલો ચર્ચાય છે. આ પ્રકારની દુનિયાની સૌથી પહેલી કોલમ આજથી ૩૨૨ વર્ષ પહેલાં, છેક ૧૬૯૧માં લંડનવાસી જોન ડન્ટન નામના ૩૨ વર્ષના યુવાને શરૂ કરી હતી. એ પ્રિન્ટર અને બુકસેલર હતો. કોઈ સ્ત્રી સાથે એનું લગ્નબાહ્ય અફેર હતું. એને સમજાતું નહોતું કે ઓળખ છતી કર્યા વગર હું કેવી રીતે મારી સમસ્યાની ચર્ચા કોઈની સાથે કરી શકું. આ દ્વિધાના પરિણામ સ્વરૂપે એણે 'ધ એથેનિઅન ગેઝેટ' (અથવા 'ધ એથેનિઅન મર્ક્યુરી') નામનું ચોપાનિયું શરૂ કર્યું, જે મહિનામાં બે વખત પ્રગટ થતું. એમાં એક પાનું વાચકોની સમસ્યા માટે ફાળવ્યું. ત્રણ સદી પહેલાં લોકોને કેવી સમસ્યાઓ હતી? 'ધ એથેનિઅન ગેઝેટ'માં છપાયેલો એક સવાલઃ હું એક સન્નારીને ઓળખું છું જે સુહાગ રાતે પતિ સાથે સંવનન વખતે રડી પડી હતી. તો શું એ ખુશીની મારી રડી પડી હશે કે પછી ભયને કારણે એનાં આંસુ નીકળી આવ્યાં હશે? બીજો એક શુદ્ધ વિદેશી રોમેન્ટિક સવાલ, જે હવે દેશી થઈ ચૂક્યો છેઃ હું એક યુવકને પ્રેમ કરું છું. અમારાં લગ્ન હજુ થયાં નથી. હું સ્વેચ્છાએ તેની સાથે રહેવા જઈ શકું?
અંગત સવાલોના જવાબ આપતી વ્યક્તિ એગની આન્ટ કે એગની અંકલ છે. ઇંગ્લેન્ડની એગની આન્ટ્સ વિખ્યાત છે. બ્રિટિશ ટેબ્લોઇડ 'ધ સન'માં ડિએડ્રી સેન્ડર્સ ૩૩ વર્ષથી 'ડિયર ડિએડ્રી' નામની દૈનિક કોલમ લખે છે જે ચિક્કાર વંચાય છે. પ્રતિ સપ્તાહ એને લગભગ ૧૦૦૦ પત્રો કે ઈ-મેઇલ મળે છે. પ્રત્યેકને જવાબ અપાય છે. આમાંથી અમુક પ્રશ્નોના જવાબ જ કોલમમાં છપાય,બાકીનાઓને વ્યક્તિગત સ્તરે ઉકેલ સૂચવાય છે. ડિએડ્રી સેન્ડર્સ પાસે સહાયકોની આખી ફોજ છે. સબ-એડિટર્સની ટીમ સારી ભાષામાં સવાલોને રિ-રાઇટ કરીને ડિએડ્રી પાસે મોકલે ને ત્યારબાદ ડિએડ્રી ચૂંટેલા સવાલોના જવાબ આપી (જેની લંબાઈ મોટે ભાગે પ્રશ્ન કરતાં પણ ટૂંકી હોય) કોલમ માટે રવાના કરે. ડિએડ્રીને મળતા તમામ કાગળોને સમસ્યા અનુસાર એબીસીડી પ્રમાણે વિભાજિત કરવામાં આવે છે. જેમ કે, 'એચ'ના ખાનામાં એચઆઈવી, હોલી ડે, હિપેટાઇટિસ વગેરે જેવા વિષયો પરની સમસ્યાઓ હોય, 'ડી'ના ખાનામાં ડિવોર્સ, ડેથ, ડ્રામાક્વીન વગેરે વિષયો પર પ્રશ્નો જોવા મળે. આ સવાલ-જવાબની જાડી ફાઇલો ડિએડ્રીની લાઇબ્રેરીમાં વ્યવસ્થિત મેન્ટેન કરવામાં આવે છે.

માર્જોરી પ્રૂપ નામની એગની આન્ટે બ્રિટનના 'ડેઇલ મિરર'માં લાગલગાટ ૫૦ વર્ષ કોલમ લખી છે. આ કોલમે તેને સેલિબ્રિટી બનાવી દીધી. વિખ્યાત તુસાદ મ્યુઝિયમમાં એની મીણની પ્રતિકૃતિ મૂકવામાં આવી છે. વક્રતા જુઓ. જે માર્જોરીએ જિંદગીભર હજારો લોકોને લગ્નજીવન કેવી રીતે ટકાવી રાખવાની સુફિયાણી સલાહો આપી અને એ ખુદ ત્રણ-ત્રણ દાયકાથી સેક્સલેસ મેરેજ વેંઢારી રહી હતી. એટલું જ નહીં, 'ડેઇલી મિરર'ના એડવોકેટ સાથે એનું ગુપ્ત અફેર પણ ચાલતું હતું. આ સ્કેન્ડલ બહાર પડતાં જ'ધ સન', 'ધ ડેઇલી મેઇલ' અને 'ટુડે' જેવાં હરીફ છાપાંઓ ગેલમાં આવી ગયાં હતાં. આ કિસ્સાને તેમણે ખૂબ ચગાવ્યો હતો. ૧૯૯૬માં મૃત્યુ થયું ત્યાં સુધી માર્જોરી પ્રૂપ પર આ સ્કેન્ડલનો ભાર રહ્યો.
બાય ધ વે, લેખકો અને કોલમનિસ્ટોની સમસ્યા સુલઝાવવા માટે પણ એગની આન્ટ હોવી જોઈએ. જેમ કે, મારાથી આ 'ટેક ઓફ' કોલમની લંબાઈ પર કંટ્રોલ રહી શકતો નથી તો હું શું કરું?     0 0 0 

Sunday, September 22, 2013

મલ્ટિપ્લેક્સ : બિગ બોસ-સીઝન આઠ.... એક વિશ લિસ્ટ

Sandesh - Sanskar Purti - 22 Sept 2013
મલ્ટિપ્લેક્સ
 ધારો કે તમારા હાથમાં આઠમી સીઝન માટેના હાઉસમેટ્સ પસંદ કરવાનો પાવર આપવામાં આવે તો તમે કોને કોને પસંદ કરો?

બિગ બોસ સીઝન સેવન ધમાકાભેર શરૃ થઈ ચૂકી છે. ધારો કે તમારા હાથમાં આઠમી સીઝન માટેના હાઉસમેટ્સ પસંદ કરવાનો પાવર આપવામાં આવે તો તમે કોને કોને પસંદ કરો? નરેન્દ્ર મોદી, અમિતાભ બચ્ચન, સચીન તેંડુલકર, હિલેરી ક્લિન્ટન, દાઉદ ઈબ્રાહિમ જેવાંં અશક્ય નામો નહીં લેવાનાં, પ્લીઝ. આ બધાં પોતપોતાની રીતે ઓલરેડી બિગ બોસ છે. અમે અમારી રીતે એક'વાજબી' વિશ-લિસ્ટ તૈયાર કર્યું છે. આ બધા જો ભેગા થાય તો ખરેખર ડેડલી કોમ્બિનેશન સર્જાય!
સોમી અલી : સલમાનની સિનિયર પ્રેમિકા ને બોલિવૂડની ફ્લોપ હિરોઈન. કહે છે કે સલમાનને ખરેખર કોઈએ સાચો પ્રેમ કર્યો હોય તો એ સોમી અલીએ. એ હજુ અમેરિકામાં બેઠી બેઠી સલમાનની પ્રતીક્ષા કરી રહી છે. તેડાવો એને બિગ બોસમાં. સલમાન આમેય હવે અફેર્સ કરી કરીને થાક્યો છે. માથે ટાલ પડવાની શરૃઆત થાય તે પહેલાં એણે થાળે પડવું છે. કોને ખબર, બિગ બોસમાં સોમી અલીને લાગલગાટ ત્રણ મહિના સુધી ઈન્ટરેક્ટ કરીને સલમાનનો જૂનો પ્રેમ પાછો જાગી ઊઠે. એને સમજાય જાય કે બોસ, સોમી હૈ મેરી સહી સોલમેટ! કલ્પના કરો કે સીઝનના ગ્રાન્ડ ફિનાલેમાં સલમાન ભરીસભામાં ઘૂંટણિયે પડીને સોમીને લગ્ન માટે પ્રપોઝ કરે ને પેલી હા પાડે... કેવો જલસો પડે.
વિવેક ઓબેરોય : પ્રેસ કોન્ફરન્સ બોલાવીને સલમાનને બદનામ કરી નાખવાની 'ગ્રાન્ડ મસ્તી' વિવેક ઓબેરોયને એવી ભારે પડી ગઈ છે કે વાત ન પૂછો. સલમાન તો ક્રમશઃ સુપરસ્ટાર પદે પહોંચી ગયો, જેના પ્રેમમાં જોશમાં મોટા ઉપાડે આ પ્રેસ કોન્ફરન્સ કાંડ કરેલો એ ઐશ્વર્યા રાય બચ્ચનપરિવારની વહુ બની ઠરીઠામ થઈ ગઈ, પણ વિકીબોય ક્યાંયનો ન રહ્યો. એણે પછી જાહેરમાં ને ખાનગીમાં સલમાનની બહુ માફામાફી કરી હતી, પણ પરિણામ શૂન્ય. વિવેકને બિગ બોસ હાઉસમાં બંધ કરી દો. ઐશ્વર્યાના બન્ને પુરાણા પ્રેમીઓનો ત્રણ મહિના માટે આમનોસામનો કરાવો. જુઓ ગોસિપપ્રેમી ઓડિયન્સને કેવું જોરદાર એન્ટરટેનમેન્ટ મળે છે.
સંગીતા બિજલાની : સલમાનની એક્સ-ફાઈલ્સ ખોલવા બેઠા જ છીએ તો સંગીતા બિજલાનીને પણ બિગ બોસમાં બોલાવો. એક જમાનાની આ લંબૂસ સુપરમોડલને આ બહાને જે થોડીઘણી પબ્લિસિટી ને એક્સપોઝર મળ્યાં એ.
મોહમ્મદ અઝહરુદ્દીન : બિગ બોસે ગયા વર્ષે ભૂતપૂર્વ પતિ-પત્ની ડેલનાઝ ઈરાની અને રાજીવ પોલ બન્નેને હાઉસમેટ્સ બનાવીને માસ્ટર સ્ટ્રોક માર્યો હતો. પતિ-પત્નીની જોડી આ વખતે પણ આવી છે - અપૂર્વ અગ્નિહોત્રી (ડીસન્ટ) અને શિલ્પા સકલાની (બનાવટી, નાટકબાજ). આ ટ્રેન્ડ ઔર આગળ વધારો. સંગીતા બિજલાનીને ઘર કી સદસ્ય બનાવી છે તો એના એક્સ-હસબન્ડ મોહમ્મદ અઝહરુદ્દીનને પણ તેડાવો. ક્રિકેટર અઝ્ઝુરાણા પર મેચ-ફિક્સિંગની બદનામીનું કાળું ટીલું પણ છે, જે બિગ બોસમાં ભાગ લેવા માટેનું ઔર એક ક્વોલિફિકેશન ગણાય. જસ્ટ ઇમેજિન. સલમાન ખાન, એની ભૂતપૂર્વ પ્રેમિકા નંબર વન (સંગીતા), એનો ભૂતપૂર્વ પતિ (અઝહરુદ્દીન), ભૂતપૂર્વ પ્રેમિકા નંબર ટુ (ઐશ્વર્યા)નો ભૂતપૂર્વ પ્રેમી (વિવેક) અને સૌથી સિન્સિયર ભૂતપૂર્વ પ્રેમિકા (સોમી અલી) - આ બધાંને એકસાથે બિગ બોસમાં બથ્થંબથ્થા કરતા જોવાની કેવી મજા પડે.
નારાયણ સાંઈ : આસારામના પનોતા પુત્ર. જુઓ, આસારામ તો બિગ બોસની આગલી દસ સીઝન સુધી જેલમાં બિઝી હશે (ટચવૂડ) એટલે આપણે એમને ડિસ્ટર્બ નહીં કરીએ, પણ નારાયણભાઈ પપ્પાની પ્રોક્સીમાં આવી જ શકેને. નારાયણભાઈના મસ્તિષ્ક પર પણ કોન્ટ્રોવર્સીનાં તિલક થયેલાં છે. આમ, બિગ બોસમાં આવવા માટે તેઓશ્રી પણ ક્વોલિફાઇડ છે જ.
રાબિયા ખાન અને ઝરીના વહાબ : એક સ્વર્ગસ્થ એક્ટ્રેસ જિયા ખાનની મમ્મી અને બીજી, જિયાના કમોતના એક કારણ તરીકે જેનું નામ ઉછળ્યું હતું એ સૂરજ પંચોલીની મમ્મી. મીડિયામાં બન્ને મમ્મીઓ એકબીજા સામે ખૂબ બાખડી હતી. પૂરી દો બન્નેને એક સાથે બિગ બોસ હાઉસમાં. જરા જોઈએ તો ખરા કે મૃતકના મોતનો મલાજો જાળવતા એમને અત્યાર સુધીમાં આવડી ગયું છે કે નહીં.

અર્ણવ ગોસ્વામી : અર્ણવને બિગ બોસ હાઉસમાં રહેવું બહુ આસાન લાગશે, કારણ કે પોતાના ડેઈલી ડિબેટ શોમાં એ મચ્છીબજાર જેવી રાડારાડી રોજ કરાવે છેે. ઇનફેક્ટ, હો-હો ને દેકારો પરાકાષ્ઠાએ પહોંચે તે રીતે સૌને ઉશ્કેરવામાં એની માસ્ટરી છે. પોતાના શોમાં ડિસ્કસ કરી રહેલી પેનલના સભ્યોને ચૂપ કરી દેતાંય એને સારું આવડે છે, પણ શું બિગ બોસ હાઉસના સભ્યો પર એ દાદાગીરી કરી શકશે? નેશન વોન્ટ્સ ટુ નો.
દિગ્વિજયસિંહ : એકાદ કોમેડિયન વગર બિગ બોસમાં જમાવટ કેવી રીતે થાય. બોલાવો દિગ્વિજયને. આમેય લોકસભાની આગામી ચૂંટણી પછી એ ઘણું કરીને નવરાધૂપ જ હશે. (ટચવૂડ, અગેન!) બિગ બોસ હાઉસમાં ઇન્ટરનલ પોલિટિક્સની બોલબોલા હોય છે એટલે દિગ્વિજયસિંહ રાજાપાટમાં આવી જશે અને માથાંમેળ વગરનાં સ્ટેટમેન્ટ્સ ફટકારતા રહીને ઓડિયન્સને ખૂબ મજા કરાવશે.
નીરા રાડિયા : ઈન્ટરેસ્ટિંગ છે આ માનુની. દેશનાં મોટાં માથાં સાથે દોસ્તી કરવી, એ સૌનું એકબીજા સાથે સેટિંગ કરી આપવું અને સૌની સાથે પોતે પણ મલાઈ ખાવી. કળિયુગમાં આના કરતાં મોટી કળા કોઈ નથી. જરા વિચારો, નીરા રાડિયા જેવું કેરેક્ટર જો બિગ બોસમાં રોજેરોજ ક્લાસ લે તો નવી પેઢીને કેટલું બધું શીખવા મળે.
અનંત મૂકેશ અંબાણી અને અનમોલ અનિલ અંબાણી : અંબાણી પરિવારની નવી પેઢી કેવી છે તે જાણવાની તાલાવેલી સૌને છે. તેડાવો મૂકેશ અંબાણીના દીકરા અનંતને અને અનિલ અંબાણીના દીકરા અનમોલને. અનંતને મેદસ્વિતાની સમસ્યા છે,પણ અનમોલ ફિલ્મી હીરો જેવો ડેશિંગ યુવાન છે. આ બન્ને કઝિન્સને ત્રણ મહિના સતત એક ઘરમાં પુરાયેલા જોવાની જરૃર મજા આવે.
આલિયા ભટ્ટ : કહે છે કે અનમોલ અંબાણી અને બોલિવૂડની નેક્સ્ટ-બિગ-થિંગ ગણાતી આલિયા ભટ્ટ વચ્ચે ખાસમખાસ દોસ્તી છે. તેડી લાવો એનેય બિગ બોસમાં. શોમાં ગ્લેમર પણ જોઈએને.
પેરિસ હિલ્ટન : ગ્લેમરનો ક્વોટા એક ધડાકામાં પૂરો કરી નાખવો છે? તેડાવો અમેરિકાની પેજ-થ્રી સેલિબ્રિટી પેરિસ હિલ્ટનને. મલ્ટિ-મિલિયોનેર બાપની આ બિગડી હુઈ ઔલાદ છે. અમુક લોકો વિશે મીડિયા અકારણ લખ-લખ કરતું હોય છે. પેરિસ હિલ્ટન એમાંની એક છે. શી ઈઝ ફેમસ ફોર બીઈંગ ફેમસ! એમાંય પ્રેમી સાથેના એના સેક્સ વીડિયો લીક થઈ ગયા હતા પછી એ ઔર'ફેમસ' થઈ ગઈ હતી. ઓલરાઈટ. કેટલા હાઉસમેટ્સ થયા? ચૌદ. હવે અંતિમ નામ.
મનીષા કોઈરાલા : એક સમયની અત્યંત ખૂબસૂરત સ્ટાર, અભિનેત્રી તરીકે મજાની અને સ્વચ્છંદ લાઇફસ્ટાઇલ માટે જાણીતી,જેણે એક કે બાદ એક દેશી-વિદેશી પ્રેમીઓની કતાર ખડી કરી દીધી હતી. ડિવોર્સ પછી એ કેન્સરનો ભોગ બની, પણ આ ભયાનક બીમારીને એણે હિંમતભેર ટક્કર આપી. બિગ બોસમાં થોડુંક મોટિવેશનલ તત્ત્વ પણ હોવું જોઈએ, રાઈટ?
અમારા વિશલિસ્ટમાં હજુ બે વધારાનાં નામ છે, જેનો વાઈલ્ડ કાર્ડ એન્ટ્રી તરીકે ઉપયોગ કરીશું. આ જોડીમાં એક છે પૂનમ પાંડે અને બીજા છે બાબા રામદેવ! બોલો, બિગ બોસના તમારા વિશલિસ્ટમાં કયાં કયાં નામ છે?
શો-સ્ટોપર
મને રિહર્સલ- બિહર્સલ કરવાનું ફાવતું નથી. કેમેરા ચાલુ થાય એટલે હું ડિરેક્ટર કહે તેમ કરી બતાવું, પણ કેમેરા ઓફ હોય ત્યારે મારાથી એક્ટિંગ થતી જ નથી.
- સોનાક્ષી સિંહા

Friday, September 20, 2013

હૉલીવુડ હન્ડ્રેડ : ટાઈટેનિક

Mumbai Samachar - Matinee -  20 Sept 2013

હૉલીવુડ હન્ડ્રેડ  : મરતાં પહેલાં જોવી પડે એવી ૧૦૦ વિદેશી ફિલ્મો

ચલ દરિયા મેં ડૂબ જાએ...

જગતમાં પ્રેમ જેવું કંઈ છે જ નહીં એવું થવા લાગે ત્યારે ‘ટાઈટેનિક’ જોઈ લેવી. પ્રેમની લાગણીમાં ફરીથી વિશ્ર્વાસ બેસી જશે. 



 ફિલ્મ ૪૦ : ટાઈટેનિક

જેમ્સ કેમેરોનની ‘ટાઈટેનિક’ ફિલ્મ આપણે સૌએ જોઈ છે. એક કરતાં વધારે વખત જોઈ છે. ફિલ્મનું કથાનક આપણે જાણીએ છીએ એટલે એના વિશે સાવ ટૂકમાં વાત કરી લઈને બીજા મુદ્દા પર આવી જઈએ.

૧૦ એપ્રિલ ૧૯૧૨ની વાત છે. ‘ટાઈટેનિક’ નામનું ભવ્યાતિભવ્ય જહાજની આજે પહેલી સફર છે. આ જહાજનો યુએસપી એટલે કે યુનિક સેલિંગ પોઈન્ટ એ છે કે તે ‘અનસિન્કેબલ’ છે. મતલબ કે તે કોઈ કાળે દરિયામાં ડૂબી ન શકે એવું સૌનું માનવું છે- જહાજ બનાવનારાઓ, એના માલિક સહિત તેમાં સફર કરી રહેલા તમામ ૨૨૧૯ લોકોનું. ડૉક પર પત્તા રમી રહેલો જેક ડૉસન (લિઓનાર્ડો ડિકેપ્રિયો) નામનો ગરીબ યુવાન બાજી જીતી જતાં દોસ્ત સાથે ‘ટાઈટેનિક’માં સફર કરવાનો હકદાર બને છે. જહાર પર જેકનું ધ્યાન રોઝ ડીવિટ (કેટ વિન્સલેટ) પર પડે છે. સત્તર વર્ષની રુપકડી રોઝ સમાજના ઉચ્ચ વર્ગનું ફરજંદ છે, જેણે ફરજિયાત કેલેડન હોકલી (બિલી ઝેન) નામના અતિ ધનાઢ્ય પણ ભારે ઘમંડી અને છીછરા યુવાન સાથે લગ્ન કરી લેવા પડે એમ છે. રોઝને થાય છે કે આવા માણસને પરણીને આખી જિંદગી પીડાવા કરતાં આપઘાત કરીને જીવ ટૂંકાવી દેવો સારો. એ દરિયામાંથી છલાંગ લગાવવાની અણી પર હોય છે ત્યાં જેક એને બચાવી લે છે. પોતાની ફિયોન્સેની બચાવી લેવા બદલ કેલએનો આભાર માને છે અને ઔપચારિકતા ખાતર ડિનર પર આમંત્રણ આપે છે. રોઝ અને કેલ રહ્યાં ફર્સ્ટ-ક્લાસનાં પેસેન્જર્સ. અહીં બધાં અતિ ચાંપલા, અતિ સોફિસ્ટીકેટેડ લોકો છે. જેક ક્ધયાને ગુપચુપ પોતાના થર્ડ-ક્લાસના વિભાગમાં લાવેછે. અહીં શિષ્ટાચારની ઐસીતૈસી કરીને સૌ નાચવા-ગાવામાં ને મજા કરવામાં રમમાણ છે. જિંદગીમાં ક્યારેય ન પડ્યો હોય એટલો જલસો રોઝને આ માહોલમાં પડે છે. જેક અને રોઝનો એકમેક પ્રત્યેનો પ્રેમ ઘૂંટાતો જાય છે. જેક મૂળ આર્ટિસ્ટ છે એટલે રોઝ એની સામે સંપૂર્ણ નિર્વસ્ત્ર થઈને પોતાનો ન્યુડ સ્કેચ બનાવડાવે છે, જેકને પોતાનું શરીર પણ સોંપે છે.



સંવનનનો નશો હજુ ઊતર્યો પણ નહોતો ત્યાં ‘ટાઈટેનિક’ એક વિરાટ હિમશીલા સાથે ટકરાઈ જાય છે. ‘ટાઈટેનિક’ માટે થયેલા દાવા પોકળ પૂરવાર થાય છે. થોડી કલાકોમાં જહાજનું ડૂબવું નિશ્ર્ચિત છે. જહાજ પર ભયાનક અંધાધૂંધીનો માહોલ સર્જાય છે, પણ આ ધમાલ વચ્ચેય રોઝ અને જેકના પ્રેમના ઘાંઘા થઈ ગયેલા કેલ પર ભૂત સવાર છે. જહાજ પરની ગણીગાંઠી લાઈફબોટ્સ થોડાક જ મુસાફરો સમાવી શકે તેમ છે. રોઝ સહીસલામત નીકળી જવાને બદલે જહાજના સાવ તળિયે એક કેબિનમાં બાંધી દેવામાં આવેલા જેકનો જીવ બચાવે છે. આખરે ‘ટાઈટેનિક’ વચ્ચેથી ચીરાઈને દરિયામાં જળસમાધિ લઈ લેછે ત્યારે લાકડાના ટુકડા પર રોઝને ચડાવીને જેક પોતાનો જીવનું બલિદાન આપે છે.

કથા પહેલાંની અને પછીની

‘ટાઈટેનિક’ ફિલ્મ એક સિનેમેટિક વંડર છે. ભૂતકાળમાં ‘એલિયન્સ’, ‘અબીઝ’, ‘ટર્મિનેટર’ અને ‘ટ્રુ લાઈઝ’ જેવી સુપરડુપર હિટ ફિલ્મો આપનાર જેમ્સ કેમરોન આ તમામ કરતાં ચાર ચાસણી ચડી જાય તેવી ‘ટાઈટેનિક’ જેવી માસ્ટરપીસ ફિલ્મ આપશે એવું કદાચ હોલીવૂડે પણ કલ્પ્યું નહોતું. હીરોના રોલ માટે એમણે ઘણા એસ્ટાબ્લિશ્ડ એક્ટરોનું ઓડિશન લીધું હતું, ઈવન ટોમ ક્રુઝને આ રોલમાં એમાં રસ પડેલો, પણ આ બધા ઉંમરમાં મોટા પડતા હતા. આખરે બાવીસ વર્ષના લિઓનાર્ડો દકેપ્રિયોની વરણી કરવામાં આવી ને એની લાઈફ બની ગઈ. નાયિકા રોઝની ભુમિકા માટે જેમ્સ કેમેરોને ઓડ્રી હેપબર્ન (‘રોમન હોલીડે’, ‘માય ફેર લેડી’) ટાઈપની એક્ટ્રેસ જોઈતી હતી. ગીનીથ પેલ્ટ્રો સહિતની ઘણી અભિનેત્રીઓનો સંપર્ક કરવામાં આવ્યો હતો, પણ કશાક કારણસર કોઈએ ફિલ્મ સ્વીકારી નહીં. કેટ વિન્સલેટ નામની બાવીસ વર્ષની બ્રિટિશ એક્ટ્રેસને જોકે આ રોલમાં બહુ રસ પડી ગયો હતો. એ જેમ્સ કેમરોનની રીતસર પાછળ પડી ગઈ હતી. ઈંગ્લેન્ડમાં બેઠી બેઠી એ ડિરેક્ટરને ફોન પર ફોન કર્યા કરે, એકધારા કાગળો લખે, ફુલોના બુકે મોકલતી રહે. આખરે અમેરિકા તેડાવીને એનું ઓડિશન લેવામાં આવ્યું. જેમ્સ કેમેરોનને એનું પર્ફોર્મન્સ ગમ્યું તો ખરું,પણ તેઓ હજુ અવઢવમાં હતાં. એક વાર લિઓનાર્ડો સાથે એની સહિયારી સ્ક્રીન ટેસ્ટ લેવામાં આવી. લિઓનાર્ડોના અભિનયથી કેટ એટલી પ્રભાવિત થઈ કે એણે જેમ્સ કેમેરોનને કહ્યું: ‘સર, ગજબનો છે આ છોકરો. તમે મને હિરોઈન તરીકે લો કે ન લો, પણ આ છોકરાને હીરો તરીકે જરુર લેજો!’ જેમ્સ કેમરોને લિઓનાર્ડો અને કેટ વિન્સલેટ બન્નેને લીધાં.
                                              
વિખ્યાત ફિલ્મ સમીક્ષક રોજર ઈબર્ટની વાત બિલકુલ સાચી છે કે, ‘ટાઈટેનિક’ પ્રકારની ફિલ્મ ઉત્તમ રીતે બનાવવાનું કામ માત્ર કઠિન નહીં, પણ લગભગ અશક્ય કહેવાય એવું છે. એનાં ટેક્નિકલ પાસાં જ એટલાં કોમ્પ્લીકેટેડ છે કે તમને થાય કે ફિલ્મમેકર એ બધી કડાકૂટની વચ્ચે લવસ્ટોરીને અને ઐતિહાસિક તથ્યોને કેવી રીતે ન્યાય આપશે? અગાઉ ટાઈટેનિક જહાજની દુર્ઘટના પર બારથી તેર ફિલ્મો ઓલરેડી બની ચૂકી હતી. ડિરેક્ટર જેમ્સ કેમરોનનને એવી ફિલ્મ બનાવવી હતી કે જેમાં ઐતિહાસિક તથ્યો અકબંધ રહે અને સાથે સાથે ઓડિયન્સને ઈમોશનલ લેવલ પર પણ સ્પર્શી શકાય.



કેમરોને અગાઉ એટલાન્ટિક સમુદ્રના તળિયે પડેલા અસલી ટાઈટેનિકના ભંગારનું પુષ્કળ શૂટિંગ કરીને ડોક્યુમેન્ટરી ફિલ્મ બનાવી હતી. આ ડોક્યુમેન્ટી બનાવતી વખતે જ એમને ટાઈટેનિક જહાજમાં આકાર લેતી લવસ્ટોરી બનાવવાનો આઈડિયા આવ્યો હતો. બેઝિક રિસર્ચ તો ડોક્યુમેન્ટરી બનાવતી વખતે જ થઈ ગયું હતું. હવે વિગતોમાં ઓર ઊંડા ઊતરવાનું હતું. કેમરોનને એવું કશું જ સ્ક્રીનપ્લેમાં નહોતું લખવું જે અસલી ટાઈટેનિક જહાજ પર સંભવ ન હોય. ઉદાહરણ તરીકે, રોઝ અને જેકનાં પાત્રો ભલે કાલ્પનિક છે, પણ જહાજના ભંડકિયામાં જે કારની પાછલી સીટ પર તેઓ સંવનન કરે છે તે કાર ખરેખર અસલી ટાઈટેનિક જહાજમાં અસ્તિત્ત્વ ધરાવતી હતી (૩૫ હોર્સપાવરની ટુરિંગ કાર, ૧૯૧૧નું મોડલ, હોલ્ડ નંબર ટુ). કોઈ વિલિયમ સી. કાર્ટર નામના પ્રવાસીની એ ગાડી હતી. ૩૫૦૦ ડોલરમાં એનો વિમો ઉતરાવવામાં આવ્યો હતો. અસલી ટાઈટેનિક ડૂબી ત્યારે જે થોડાઘણા ભાગ્યશાળી લોકો બચી ગયા એમાં આ વિલિયમ સી. કાર્ટર પણ હતા. તેમને વિમાના પૈસા પણ મળી ગયા હતા. આ કારનો અવશેષો હજુયસમુદ્રના તળિયે ટાઈટેનિકના ભંગારમાં અટવાયેલો પડ્યા છે.

હવે એક સ્ટીલના એક વિરાટ સ્ટ્રક્ચર પર જહાજનો તોસ્તાનછાપ સેટ બનાવવાનો હતો જેને પાણીમાં ઉપર-નીચે કરી શકાય. પાણી ક્યાં છે? તો કહે, વિશાળ હોજમાં. ક્યા હોજમાં? હોજ તૈયાર નથી, તે પણ બનાવવાનો છે. આ બધું ક્યાં બનાવવાનું છે? સ્ટુડિયોમાં. પણ હોલીવૂડમાં તે વખતે એવો એક પણ સ્ટુડિયો નહોતો જ્યાં આ સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ હોય. તો? બનાવો સ્ટુડિયો! પાંચ સાઉન્ડ સ્ટેજવાળો એક અલાયદો સ્ટુડિયો ખાસ ‘ટાઈટેનિક’ માટે ઊભો કરવામાં આવ્યો. સિનેમાના ઈતિહાસમાં શૂટિંગ માટે પાણીની આટલો વિરાટ હોજ ક્યારેય બાંધવામાં નહોતો આવ્યો. ગિનેસ બુકે રીતસર એની નોંધ લીધી છે.


                                                                                                                       
જૂન ૧૯૯૬માં ટ્વેન્ટીએથ સેન્ચુરી સ્ટુડિયોએ ‘ટાઈટેનિક’ ફિલ્મ બનાવવા માટે લીલી ઝંડી દેખાડી. જુલાઈ ૧૯૯૭માં ફિલ્મ રિલીઝ કરી દેવાની હતી. મતલબ કે વચ્ચેના બાર મહિનામાં શૂટિંગ અને પોસ્ટ-પ્રોડક્શન પૂરું કરી નાખવાનું હતું. માર્ચ ૧૯૯૭માં સહિત સૌને સમજાઈ ગયું કે બોસ, આપણે શેડ્યુલ કરતાં ક્યાંય પાછળ છીએ. જુલાઈમાં કોઈ કાળે ફિલ્મ રિલીઝ નહીં થઈ શકે. કેમેરોને કહ્યું: ડેટ પાછળ ઠેલો. આપણે જુલાઈને બદલે ક્રિસમસમાં ફિલ્મ રિલીઝ કરીશું! ફિલ્મ ચાર-પાંચ મહિના પાછળ ઠેલવાનો મતલબ એ થયો કે ૧૩૦ મિલિયનના મૂળ બજેટમાં ફિલ્મ નહીં જ બને. બજેટનો નવો આંકડો મૂકાયો - ૨૦૦ મિલિયન ડોલર્સ! સ્ટુડિયોના માલિકોએ સમજાઈ લીધું કે આટલી મોંઘીદાટ ફિલ્મ કોઈ કાળે પ્રોફિટ નહીં કરી શકે! તેઓ કેમરોનને કહેવા માંડ્યા: ભાઈ, કરકસર કરવી પડશે. પૈસા બચાવવા પડશે. એટલે સ્ક્રિપ્ટમાંથી આ કાઢી નાખો, પેલું કાઢી નાખો. કેમરોને કહ્યું: ‘જો હું ફલાણું કાઢીશ તો ઢીંકણું પણ કાઢવું પડશે અને ઢીંકણું કાઢીશ તો આ-આ-આ પણ કાઢી નાખવું પડશે કારણ કે બધું જ એકબીજા સાથે જોડાયેલું છે. એના કરતાં જે છે એમ રહેવા દો.’ પ્રોજેક્ટ પાસ થાય તે માટે કેમરોને શરુઆતથી જ ડિરેક્ટર તરીકેની પોતાની ફી અડધી કરી નાખી હતી. બજેટ વધતું ગયું એટલે કેમરોને કહ્યુ: તમે મને હવે અડધી ફી પણ ન આપતા. જો તમને કમાણી થાય તો અને તો જ થોડાઘણા પૈસા આપજો, નહીં તો નહીં! મતલબ કે ધારો કે ફિલ્મ ન ચાલી તો કેમરોનની ત્રણ વર્ષની મહેનત બદલ ફદિયું પણ ન મળે!

ફિલ્મ બની. જે રીતે બનાવવી હતી તે રીતે જ બની...અને એટલી અદભુત બની કે દુનિયાભરના દર્શકો અભિભૂત થઈ ગયા. સવા ત્રણ કલાકની આ ફિલ્મમાં જહાજ તૂટવાના અને ડૂબવાના ગજબનાક કમ્પ્યુટર-જનરેટેડ દશ્યો હતાં જ, પણ કંઈ એને કારણે ફિલ્મની સુપરડુપર સફળતા મળી નથી. ફિલ્મની સફળ થઈ એની ટકોરાબંધ સ્ક્રીપ્ટ, નાનામોટાં તમામ પાત્રોનાં સુરેખ આલેખન અને ખાસ તો કદી ન ભુલી શકાય તેવી લવસ્ટોરી અને ફિલ્મના ઓવરઓલ ઈમોશનલ પંચને કારણે. છેલ્લે જેકની લાશ પાણીમાં ડૂબી જાય છે ત્યારે અને બીજાં કેટલાંય દશ્યોમાં દર્શકની આંખોમાંથી આંસુ છલકાઈ ઊઠતાં. સેલિન ડિઓનનું ‘માય હાર્ટ વિલ ગો ઓન’ગીત પણ કેટલું અદભુત. ‘ટાઈટેનિકે’ બોક્સઓફિસને ધ્રુજાવી દીધી. ૨૦૦ મિલિયનમાં બનેલી આ ફિલ્મે ૨૧૮૫ મિલિયન એટલે કે આજના હિસાબે ૧૩૮ અબજ રુપિયાની અધધધ કમાણી કરીને સિનેમાના ઈતિહાસની સૌથી સફળ તરીકે પોતાનું નામ અંકિત કરી દીધું. ૧૧ ઓસ્કર સહિત દુનિયાભરના અવોર્ડઝનો વરસાદ વરસી ગયો. 
જગતમાં પ્રેમ જેવું કંઈ છે જ નહીં એવું થવા લાગે ત્યારે ‘ટાઈટેનિક’ જોવી લેવી. પ્રેમની લાગણીમાં તમારો વિશ્ર્વાસ ફરી બેસી જશે.                                      o o o

‘ટાઈટેનિક’ ફેક્ટ ફાઈલ 


ડિરેક્ટર-લેખક: જેમ્સ કેમરોન

કલાકાર: લિઓનાર્ડો દકેપ્રિયો, કેટ વિન્સલેટ

રિલીઝ ડેટ : ૧૯ ડિસેમ્બર ૧૯૯૭

મહત્ત્વના અવોર્ડઝ: બેસ્ટ ડિરેક્ટર, પિક્ચર, આર્ટ ડિરેક્ટર, સિનેમેટોગ્રાફી, કોસ્ચ્યુમ ડિઝાઈન, વિઝ્યુઅલ ઈફેક્ટ્સ, એડિટિંગ, મ્યુઝિક, સોંગ, સાઉન્ડ અને સાઉન્ડ એડિટિંગના ઓસ્કર અવોર્ડઝ

Tuesday, September 17, 2013

ટેક ઓફ : અપરાધશૂન્ય સમાજની કલ્પનાનો પણ હવે ભાર લાગે છે

Sandesh - Ardh Saptahik purti - 18 Sept 2013

ટેક ઓફ 


અશુભ ભૂંસાતું નથી, પડછાયાની જેમ. એ માત્ર એંગલ અને આકાર બદલાવતું રહે છે. જ્યાં સુધી શુભનું અસ્તિત્વ છે ત્યાં સુધી અશુભ પણ જીવતું રહેવાનું, જુદી ભ્રમણકક્ષામાં, જુદી તીવ્રતા સાથે.

દિલ્હીના ગેંગરેપ-કમ-મર્ડર કેસનો ચુકાદો આવી ગયો છે. ચારેય ગુનેગારોને ફાંસી ફરમાવી દેવાઈ છે. હવે લોકોની દલીલો, રાડારાડ ને લોહીઉકાળા ધીમે ધીમે શાંત પડી રહ્યા છે. કાનૂને ધારો કે બાકીના ચાર ગુનેગારોની જેમ પેલા અન્ડરએજ અપરાધીને ત્રણ વર્ષ માટે અંદર કરી દેવાને બદલે ફાંસીએ લટકાવી દે તો પણ એક કરપીણ સત્ય આપણે સૌ જાણીએ છીએ. આ બધું જ- રેપ, ગેંગરેપ,રેપ વત્તા મર્ડર બધું જ ફરી પાછું થવાનું છે, થતું રહેવાનું છે, ફક્ત પાત્રો બદલાતાં જશે, સ્થળ બદલાતાં જશે, પણ હેવાનિયતનું નર્કનૃત્ય ચાલતું રહેશે.

અશુભ ભૂંસાતું નથી, પડછાયાની જેમ. એ માત્ર એંગલ અને આકાર બદલાવતું રહે છે. જ્યાં સુધી શુભનું અસ્તિત્વ છે ત્યાં સુધી અશુભ પણ જીવતું રહેવાનું, જુદી ભ્રમણકક્ષામાં, જુદી તીવ્રતા સાથે. માત્ર સમાજ નહીં, આપણા જેવા 'સારા અને નોર્મલ' માણસોની ભીતર પણ શુભ અને અશુભનું દ્વંદ્વ ચાલતું હોતું નથી શું?
દિલ્હીનો ગેંગરેપ કમ મર્ડરનો કિસ્સો અને તે પછીની હો હા બાદ શું બન્યું? ગણતરીના દિવસોમાં દિલ્હી નજીક ફરિદાબાદમાં બારમા ધોરણમાં ભણતી છોકરી પર રેપ કરી ખૂન કરી નાખવામાં આવ્યું (જાન્યુઆરી ૨૦૧૩). ભારત ફરવા આવેલી એક સ્વિસ મહિલા પર મધ્યપ્રદેશમાં આઠ પુરુષોએ એના પતિની સામે ગેંગરેપ કરી નાખ્યો (માર્ચ ૨૦૧૩). હરિયાણાના સાકેત્રીના જંગલમાં ત્રણ યુવાનોએ (જેમાંના બે એન્જિનિયરિંગ સ્ટુડન્ટ્સ હતા) સગીર છોકરી પર ગેંગરેપ કર્યો (એપ્રિલ ૨૦૧૩). ઉત્તરપ્રદેશના રામકોટમાં પાંત્રીસ વર્ષની મહિલા પર ચાર પુરુષોએ ગેંગરેપ કર્યો (એપ્રિલ ૨૦૧૩). બિહારના સમસ્તીપુરમાં ૨૭ વર્ષની એક મહિલા પર બે પુરુષોએ ગેંગરેપ કર્યો (એપ્રિલ ૨૦૧૩). નર્સિંગનું ભણી રહેલી ૧૯ વર્ષની યુવતી પર ત્રણ પુરુષોએ બેંગલોર નજીક ગેંગરેપ કર્યો (એપ્રિલ ૨૦૧૩). જબલપુર નજીક ત્રણ માઇનોર છોકરાએ ૧૨ વર્ષની બાળકી પર ગેંગરેપ કર્યો (એપ્રિલ ૨૦૧૩). છત્તીસગઢમાં એક માઇનોર છોકરી પર ગેંગરેપ થયો (મે ૨૦૧૩). ઓરિસાની ૧૬ વર્ષની છોકરીને ૭૦૦૦ રૂપિયામાં વેચી નાખી એના પર ગેંગરેપ કરવામાં આવ્યો અને આ ઘટનાનું વીડિયો રેકોર્ડિંગ કરવામાં આવ્યું (જુલાઈ ૨૦૧૩). ખ્રિસ્તી સાધ્વી બનવાની તાલીમ લઈ રહેલી ઓરિસાની યુવતી પર ત્રણ પુરુષોએ ગેંગરેપ કર્યો, જેમાંના બે એના કઝિન હતા (જુલાઈ ૨૦૧૩). મુંબઈની ફોટોજર્નલિસ્ટ પર પાંચ માણસોએ ગેંગરેપ કર્યો (ઓગસ્ટ ૨૦૧૩).
અહીં અમુક જ કિસ્સા ટાંક્યા છે, પણ નિર્ભયાનો કેસ જે રીતે મીડિયામાં અભૂતપૂર્વ રીતે ઊછળ્યો તે પછી શા માટે એવી અસર ઊપજે છે કે બળાત્કારોના બનાવો પર બ્રેક લાગવાને બદલે ઊલટાના ગેંગરેપના કિસ્સા વધી ગયા? આવું લાગવાનું એક દેખીતું કારણ એ છે કે નિર્ભયા કેસ પછી પોલીસ સ્ટેશનોમાં નોંધાતા મોલેસ્ટેશનના કેસની સંખ્યામાં ઉછાળો આવ્યો છે. એકલા દિલ્હીમાં ૨૦૧૨માં મોલેસ્ટેશનના ૧૩૯ કેસ નોંધાયા હતા, જ્યારે ૨૦૧૩માં ૧૫ એપ્રિલ સુધીમાં જ આવા ૯૩૭ કેસ રજિસ્ટર થઈ ગયા હતા. મીડિયા આવી ઘટનાઓ વિશે વધારે બોલકું બન્યું છે તે બીજું કારણ છે. ધારો કે ઊલટી પરિસ્થિતિ પેદા થઈ હોત, બળાત્કારના કિસ્સા ઘટી ગયા હોત તોપણ અણિયાળું સત્ય એ છે કે આંકડો ક્યારેય શૂન્ય બનવાનો નથી.
કેમ આમ બને છે? ગેંગરેપના ભયાનક બનાવો પછી જે રીતે બૂમરાણ મચે છે તેનાથી અધમ માણસને શૂરાતન ચડતું હશે? એની અંદર રહેલી વિકૃતિને એક પ્રકારનું કન્ફર્મેશન મળી જતું હશે? ડરી જવાને બદલે એની હેવાનિયત ટ્રિગર થઈ જતી હશે?અપરાધીઓની વાત જવા દઈએ, પણ અમુક 'નોર્મલ' કહેવાતા લોકોમાં પણ શેતાની કૃત્યની ગંભીરતાને ખંખેરી નાખીને 'ઠીક હવે, સમજ્યા મારા ભાઈ' પ્રકારના એટિટયૂડ શી રીતે આવી જતા હશે?


નિર્ભયા કેસ પછી મુંબઈના બોનોબો નામના એક સ્ટાઇલિશ બારના મહામૂર્ખ માલિકોએ 'બલાત્કારી' નામનું ડ્રિંક ઇન્ટ્રોડયુસ કરી નાખ્યું હતું. યો-યો હની સિંહ નામના સિંગરનું 'મૈં બલાત્કારી' ગીત એકદમ પ્રકાશમાં આવી ગયું હતું. વિવાદ થયો એટલે આ ગીત મારું નથી એમ કહીને એ સરકી ગયો, પણ આ થર્ડ રેટ ઘટિયા સિંગરે સ્ત્રી-પુરુષનાં ગુપ્તાંગ માટેની ગાળોને વણી લેતાં, સ્ત્રી સાથે બળાત્કારની કક્ષાની સેક્સ એક્ટ કરવી એ જાણે હીરોગીરીનું કામ છે એવી અસર ઊભી કરતાં બીજાં કેટલાંક ગીતો લખ્યાં છે, ગાયાં છે ને પર્ફોર્મ કર્યાં છે. આ ગીતોની હલકટ કક્ષા સ્તબ્ધ બનાવી દે તેવી છે. સંગીતનું આ કયું તળિયું છે? વધારે અસ્થિર કરી મૂકે એવી વાત તો આ છે - જુવાનિયાઓમાં યો-યો હની સિંહ ખૂબ પોપ્યુલર છે. યો-યોએ હાર્મલેસ ગીતો પણ ગાયાં હશે ભલે, પણ જે 'કલાકાર' આવા એકાદ હલકા ગીતને પણ પબ્લિકમાં મૂકવાની ચેષ્ટા કરી શકતો હોય તે ખરેખર તો ફેંકાઈ જવો જોઈતો હતો. એને બદલે બન્યું શું? વિવાદ પછી એનું સેલિબ્રિટી સ્ટેટસ ઊલટું ઊંચકાઈ ગયું. હાઈ-પ્રોફાઇલ શોઝમાં પર્ફોર્મન્સ આપવા એને આમંત્રણ મળવા લાગ્યું. શાહરુખ ખાન અને અક્ષયકુમાર જેવાઓએ એને પોતાની ફિલ્મોમાં ગીતો ગવડાવીને સ્ટાર બનાવી દીધો. 'મૈં બલાત્કારી' ગીતની કન્ટ્રોવર્સી કોઈકને ઉપર ચડાવી શકે છે એ સફળતાનું ગણિત આજનું વાસ્તવ છે. મજા કરવા માટે રેસ્ટોરાંમાં જઈને 'બલાત્કારી' ડ્રિંક પીતાં પીતાં થ્રિલ અનુભવતા લોકોનું હોવું એ આપણા સુધરેલા સમાજનું વાસ્તવ છે. ગેંગરેપ કરી નાખતા નરાધમોની કક્ષા કરતાં આ કહેવાતા સોફિસ્ટિકેટેડ લોકોની કક્ષા અલગ જરૂર છે, પણ કશુંક નઠારું તત્ત્વ તેમની વચ્ચે કોમન જરૂર છે. માત્ર તીવ્રતા અને અભિવ્યક્તિ જુદાં છે, બસ.
નઠારાપણું સમાજમાંથી ક્યારેય જડમૂળથી નાબૂદ થતું નથી. ઊલટાનું એને અનિવાર્ય, અનિષ્ટ ગણીને હળવાશથી સ્વીકારતા જવાની વૃત્તિ સમાજમાં સૂક્ષ્મપણે આકાર લેવા માંડે છે. અપરાધશૂન્ય સમાજ એક કલ્પના છે અને હવે તો આ કલ્પનાનો પણ ભાર લાગે છે.                            0 0 0 

Saturday, September 14, 2013

મલ્ટિપ્લેક્સ : અ લંચ વિથ ઈરફાન

Sandesh - Sanskaar Purti - 15 July 2013


મલ્ટિપ્લેક્સ 

'ધ લંચબોક્સફિલ્મમાં ઉષ્માહીન માહોલમાં જીવી રહેલાં બે એકલવાયાં પાત્રો વચ્ચે વિકસતા પ્રેમની વાત છે. ઓસ્કરમાં  સંભવિત ભારતીય એન્ટ્રી તરીકે 'શિપ ઓફ થિસિઅસ'ની સાથે હવે એનું નામ પણ ચર્ચાય છે.

રફાન ખાન અને એની ફિલ્મે ફરી એક વાર ધ્યાન ખેંચ્યું છે. પહેલાં ઈન્ટરનેશનલ ર્સિકટમાં અને હવે ઘરઆંગણે. ફિલ્મનું ટાઈટલ છે, 'ધ લંચબોક્સ' અથવા તો હિન્દીમાં 'ડબ્બા'. રિતેશ બત્રા નામના યુવાને આ ફિલ્મ લખી છે અને ડિરેક્ટ કરી છે. રિતેશને એવોર્ડ વિનિંગ શોર્ટ ફિલ્મ્સ બનાવવાનો અનુભવ છે, પણ 'ધ લંચબોક્સ' એની પહેલી ફુલલેન્થ ફીચર ફિલ્મ છે. સૌથી પહેલાં આ વર્ષે કાન ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં તેનું સ્ક્રીનિંગ થયું, પછી ટોરોન્ટો ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં અને ત્યારબાદ અમેરિકાના ટેલ્યુરાઈડ નામના પ્રમાણમાં ઓછા જાણીતા પણ મહત્ત્વના ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં તે દેખાડવામાં આવી. હવા બંધાવાની શરૂઆત પહેલાં સ્ક્રીનિંગ વખતથી જ થઈ ગઈ હતી. ટેલ્યુરાઈડ ફેસ્ટિવલમાં એના ચાર શોઝ પ્લાન થયેલા, પણ ડિમાન્ડ એટલી બધી વધી ગઈ કે આયોજકોએ બીજા ત્રણ શોઝ વધારવા પડયા. અનુરાગ કશ્યપે કો-પ્રોડયુસ કરેલી આ ફિલ્મને ભારતમાં કરણ જોહર અને યુટીવી એને આવતા શુક્રવારે રિલીઝ કરી રહ્યા છે.
શંુ છે 'ધ લંચબોક્સ'માં? સાજન (ઈરફાન ખાન) નામનો એક સીધોસાદો આધેડ માણસ મુંબઈની કોઈ ઓફિસમાં કારકુની કરે છે. એ વિધુર છે, એકલો છે. નિવૃત્ત થવામાં હવે એને ઝાઝી વાર નથી. હજારો ઘરોમાંથી ટિફિન કલેક્ટ કરીને આખા મુંબઈમાં ફેલાયેલી ઓફિસોમાં ડિલિવરી કરતા ડબ્બાવાળાનું પરફેક્શન આમ તો દુનિયાભરમાં જાણીતું છે પણ એક વાર સાજન પાસે ભૂલથી બીજા કોઈનું ટિફિન આવી જાય છે. આ લંચબોક્સ ખરેખર તો ઈલા (નિમરત કૌર, જેને તમે કેડબરી ચોકલેટની એડમાં જોઈ છે) નામની કોઈ અજાણી મહિલાએ પોતાના પતિ માટે મોકલ્યું હતું. ઈલાનો પતિ અને લગ્નજીવન બન્ને સરખાં છે - ઉષ્માહીન. લંચબોક્સની ગરબડને લીધે આકસ્મિક રીતે સાજન અને ઈલા એકમેકના સંપર્કમાં આવે છે. આવડા મોટા મહાનગરમાં એકલતા અનુભવતાં આ બે માનવપ્રાણીઓ વચ્ચે એક હૂંફાળો અને સંવેદનશીલ સંબંધ વિકસે છે. ફિલ્મમાં હૃદયસ્પર્શી લાગણીઓના ચઢાવઉતાર છે અને યોગ્ય માત્રામાં હ્યુમર પણ છે. નવાઝુદ્દીન સિદ્દીકી ફિલ્મમાં ઈરફાનના સાથી કર્મચારીનો રોલ કરે છે.

ભારત તરફથી આગામી ઓસ્કરમાં જનારી સંભવિત ફિલ્મોનું લિસ્ટ ઉત્સાહીઓ ઓલરેડી તૈયાર કરવા લાગ્યા છે. 'શિપ ઓફ થિસિઅસ' આ લિસ્ટમાં હજુ હમણાં સુધી ટોચ પર હતી. હવે અચાનક 'ધ લંચબોક્સ'નું નામ ચર્ચાવા લાગ્યું છે. 'લંચબોક્સ'નો એક મહત્ત્વનો પ્લસ પોઈન્ટ ઈરફાન ખાન છે. 'સ્લમડોગ મિલિયોનેર', 'ધ નેમસેક', 'લાઈફ ઓફ પાઈ' અને 'ધ અમેઝિંગ સ્પાઈડરમેન' જેવી ફિલ્મો તેમજ 'ઈન ટ્રીટમેન્ટ' જેવી અમેરિકન ટીવી સિરીઝને કારણે ઈરફાનનું નામ, કામ અને ચહેરો ઈન્ટરનેશનલ સર્કિટમાં ઓલરેડી જાણીતાં છે. ગયા વર્ષે ઈરફાનની જ 'પાનસિંહ તોમર' ભારતની ઓસ્કર એન્ટ્રી તરીકે સૌથી લાયક ફિલ્મ હોવા છતાં એનું સિલેક્શન નહોતું થયું. આ વર્ષે 'ધ લંચબોક્સ'નો નંબર લાગે છે કે કેમ એ તો સમય જ બતાવશે. ભારતની સંભવિત ઓસ્કર એન્ટ્રીની રેસમાં 'શિપ ઓફ થિસિઅસ' અને 'ધ લંચબોક્સ'ને હરીફાઈ આપવા કેટલીક ઉત્તમ રિજનલ ફિલ્મો પણ હોવાની.
ઈરફાન ખાન હજુ નેશનલ સ્કૂલ ઓફ ડ્રામામાં ભણી રહ્યા હતા ત્યારે મીરાં નાયરે એમને શોધી કાઢયા હતા. એક ડિપ્લોમા ફિલ્મમાં ઈરફાનનું પર્ફોર્મન્સ જોઈને મીરાંની આંખો ચમકી ઊઠી હતીઃ ધિસ ઈઝ ધ બોય! તેઓ 'સલામ બોમ્બે' (૧૯૮૮)માં ઈરફાનને મેઈન રોલ આપવા માગતાં હતાં, પણ કોઈક કારણસર તે શક્ય ન બન્યું. ઈરફાનના ભાગે આ ફિલ્મમાં કાગળ લખી આપતા માણસનો એક ટચૂકડો રોલ આવ્યો. 'સલામ બોમ્બે' ઈરફાન અને મીરાં નાયર બન્નેની સર્વપ્રથમ ફિલ્મ. 'સલામ બોમ્બે' માં જે નહોતું થઈ શક્યું તે વર્ષો પછી ૨૦૦૭માં 'ધ નેમસેક'માં થયું. મીરાં નાયરે આમાં ઈરફાનને નાયકનો રોલ કરાવીને જ સંતોષ માન્યો.

"સાચું કહું, 'ધ નેમસેક'ના મામલામાં હું શ્યોર નહોતો," ઈરફાન એક ઈન્ટરવ્યૂમાં કહે છે, "આમાં મારો રોલ એક સીધાસાદા પતિ અને પિતાનો હતો, જે મારે એવી રીતે ભજવવાનો હતો કે ફિલ્મમાં આ કિરદારનો સહેજ પણ ભાર ન વર્તાય. આસિફ કાપડિયાની'ધ વોરિયર' (૨૦૦૧) કર્યા પછી ઈન્ટરનેશનલ સર્કિટ માટે હું એ ટાઈપના મર્દાના રોલ્સ કરવા માગતો હતો, જ્યારે 'ધ નેમસેક'ની ભૂમિકા એના કરતાં સાવ વિરુદ્ધ હતી પણ મને મીરાંની કાબેલિયત પર ભરોસો હતો. મારે જમ્પા લાહિરીએ (કે જેમની નવલકથા પરથી આ ફિલ્મ બની હતી) કરેલાં પાત્રાલેખનને ન્યાય આપવો હતો. હું એક એક્ટર તરીકે મીરાંને સંપૂર્ણપણે તાબે થઈ ગયો અને જે પરિણામ આવ્યું તે કમાલનું હતું. 'ધ નેમસેક' જોઈને હું ચકિત થઈ ગયો હતો."
કોઈ ભૂમિકા ઓફર થાય ત્યારે નેરેશન સાંભળીને મન ના પાડતું હોય છતાં પણ એ ફિલ્મ કરીને છેવટે ઊંડા સંતોષની લાગણી અનુભવી હોય એવો અનુભવ અદાકારોને અવારનવાર થતો હોય છે. ઈરફાન ઉમેરે છે, "ઈવન 'ધ લંચબોક્સ' વખતે પણ એવું જ થયું. સ્ટોરી સાંભળીને હું અવઢવમાં હતો કે આ ક્લાર્ક ટાઈપનો રોલ કરવો કે નહીં. મને ઓફિસોના ટિપિકલ નીરસ માહોલથી આમેય ત્રાસ થતો હોય છે. આઈ મીન, એકના એક લોકો સાથે વર્ષો સુધી એકનું એક કામ કર્યે જવાનું... કેટલું બોરિંગ હોય છે આ બધું. મને થતું હતું કે એક્ટર તરીકે આમાં કશું એક્સાઈટિંગ કરવા જેવું તો છે જ નહીં પણ મને વાર્તાના ઈમોશનલ ગ્રાફમાં રસ પડયો, મને લવસ્ટોરીં ગમી ગઈ ને મેં હા પાડી."
The Lunchbox team with the director, Ritesh Batra at Cannes 2013
આ વખતે પણ જે રિઝલ્ટ મળ્યું છે તે એવું કમાલનું છે. માહોલ ગમે તે હોય, પાત્રો ગમે તે ભાષા બોલતાં હોય પણ પ્રેમ, એકલતા અને હૂંફની લાગણીઓ સાર્વત્રિક છે. એની સાથે જેટલો ભારતીય દર્શક કનેક્ટ થશે એટલો જ અમેરિકન-યુરોપિયન કે જાપાનીઝ પ્રેક્ષક પણ આઈડેન્ટિફાય કરી શકશે.
ઈરફાન ખાન એક તગડો અભિનેતા છે તે સૌ સ્વીકારે છે. દેશ-વિદેશની ફિલ્મોમાં એની કરિયર જે રીતે ગતિ કરી રહી છે તે ખરેખર ઈન્ટરેસ્ટિંગ છે. એની આગામી ફિલ્મોમાં એક તરફ 'સિદ્ધાર્થ' અને 'કિસ્સા' જેવી ફેસ્ટિવલ ફિલ્મો છે, તો સામે પક્ષે 'હંગામે પે હંગામા' (ડિરેક્ટર નીરજ વોરા) અને 'ગુંડે' (યશરાજ બેનર) જેવી મસાલા કર્મશિયલ ફિલ્મો પણ છે. ઈરફાનની વર્સેટાલિટી અને રેન્જનું આ ઉદાહરણ છે. 
શો-સ્ટોપર

બસ, બહુ કરી લીધી એક્ટિંગ. હવે મારે પૈસા જોઈએ છે. બોલિવૂડમાં સૌ કોઈ ચિક્કાર પૈસા બનાવી રહ્યા છે તો અમારા જેવા એક્ટરોએ શું ગુનો કર્યો છે?
- મનોજ બાજપાઈ